Gódy se bliže, na wjele městnach se južo swěśi, pak z pśijaśelami na gódownych wikach, pak z kolegami gódownicki. Tak teke na Dolnoserbskem gymnaziumje. Tamna gódownicka se swěśi ned dwa dnja, cora jo była prědna, druga buźo źinsa. Ines Neumanojc jo cora tam była za nas a jo była južo pódla pśi pśigótowanjach.

Wjele listow jo cora dojšło pla wólbnego wuběrka? Wjele luźi jo se wobźěliło na wólbach noweje Rady za nastupnosći Serbow pśi krajnem sejmje? Naš reportaŕ Gregor Kliem jo w Dešnje na Tylcyc dwórje. Tam jo wólbny wuběrk južo wót zeger 10.00 zaběrany z listami wórlarkow a wólarjow. Wóttam live rozpšawijomy, dokulaž smy narske, kak daloko su. Hyšći źinsa ga co wólbny wuběrk znate cyniś, chto su nowe cłonki bramborskeje Serbskeje rady.

Južo jěsno jo se zaběrał z mjenjami, jo nam pśeraźił dr. Kito Kśižank wót Serbskego instituta, kótaryž wam w radiju pśibližyjo serbske familijowe a městne mjenja na swój wósebny part, ze zajmnymi tšojenjami a myslickami. K źinsajšnemu jubileju, źinsa jo rozkładował 100. mě w radiju. Anja Kochojc-Šwarcowa wam našogo mjenjowědnika krotko pśedstajijo.
A how móžośo słuchaś 100. źěl našeje serije: Stobrice/Stöberitz

Jingle Bells abo Kling Glöckchen klingelingeling su te muziki, kenž wócakujoš na gódownych wikach, pśisamem wšojadno, źo źoš na wiki. Sobotu jo była naša redaktorka Ines Neumanojc na gódownych wikach w Radušu. Tam su zarědowali slědny kóńc tyźenja słowjańske gódowne wiki. Pśiduce zarědowanje buźo 1. januarja wót połdnja ze zajtšnym piwom na nowe lěto a dujaŕskeju muziku.

15.11.24 su na iniciatiwu Serbskego instituta we Varnočicach wótwórili sćažku serbskich slědow. Zwiski do Čechosłowakskeje wobstoje južo lětźasetki dłujko, tam su se ga něga wukubłali katolske Serby, teke katolske fararje. Ale pó drugej swětowej wójnje jo tam něco nowego nastało: jo se wutwariło serbske šulstwo. Na to pokazujo wustajeńca "Serbske slědy" we Varnočicach. Rozgrono ze serbskim historikarjom dr. Pětšom Šurmanom.

Nowy wudych starego swětego dnja. Źeń Nikolausa swěśi se w Ukrainje źinsa 6. decembra, gromaźe z cełeju Europu. A lěcrownož jo toś ten swěźeń w 11. stolěśu z Nimskeje do Ukrainy pśišeł, jo měł w slědnem stolěśu wšykne šanse, na pśecej se zgubiś. 70 lět dłujko jo sowjetske kněžaŕstwo wšykne nabóžne swěźenje wutamało a akle 1990, ako jo Ukraina swóju njewótwisnosć zdobyła, su źeń Nikolausa zasej do spomnjeśa wołali. Kak ukrainske familije jen swěśe, jo Yuliia Hryshynina wuzgóniła. Powěda Diana Šejcowa.

Pótajmnosći we adwenśe - to jo to nejlěpše pśed gódami. A wósebnje te serbske nałogi we tom śichem a swětłapołnem casu, te wuzgónjuju serbske wukniki rowno we Serbskem muzeumje w měsće. Tam se ten tyźeń wótměju te mjaztym tradicionelne projektowe dny k serbskim gódam. Cora jo se Diana Šejcowa měšała mjazy źiśi.

Serbski ludowy ansambel jo ducy do Dolneje Łužycy: Tu njeźelu wustupujo orchester ansambla w Dolnoserbskem gymnaziumje pśi adwentnem koncerśe. Tradicionelnje muzicěruju tam gromaźe z wuknicami a wuknikami šulskego chora. Casnikaŕski powědaŕ ansambla, Stefan Cuška jo w rozgronje z Anju Kochojc-Šwarcoweje a śěgnjo teke bilancu za lěto 2024.

Prědny december a rownocasnje prědny adwent: Co słuša wšykno do togo casa do gód? Co móžomy a musymy hyšći wšykno gótowaś? – Wó tom, lube małe a wjelike pśisłuchaŕje – buźo how to grono.

Rozgrono z wjednikom chóśebuskeje wótnožki rěcnego centruma Witaj, Bernd Melcher.

Dolnoserbsku rěc sebje pśedcytaś daś. Ale nic wót mamy abo pśijaśela, ale wót licaka abo handyja.
Južo pśed dwěma lětoma smy rozpšawili, až team Serbskego instituta na tom źěła, aby górno- a dolnoserbsku rěc za taki procedere pśigótowali. Projekt jo něnto wuspěśnje wobzamknjony. Mója kolegowka Ines Neumanojc jo se rozgranjała z rěcywědnikom Serbskego instituta Janom Měškankom, kenž jo tam sobu źěłał.
Stwórtk (28.11) buźo w Budyšynje, w Serbskem muzeju pśednosk k temje z wjele pśikładami. Zeger 19:00 jo zachopjeńk. W nalěśu buźo teke prezentacija w Dolnej Łužycy.

Link k pśedcytańskej funkciji

Pisane wušywanja, wšakorake barwy a materialije - serbska drastwa jo znata za jeje bogate detaile, teke gaž jo se narodna drastwa ze wšednego dnja skóro minuła. Něnto dajo projekt, kenž co toś to bogatswo drastwy wuchowaś a zdźaržaś za pśichodne generacije. Ale nic pśez to, až se drastwine źěle wjelgin rozglědniwje w jadnom muzeumje składuju. Ně, pla projekta drasta.digital nastanjo z pomocu kompjuteroweje techniki rowno digitalna lodka abo digitalna spižka z 3D modelami serbskeje drastwy.
We Worjejcach jo był ten kóńc tyźenja prědny zjawny workshop, źož su rozkładowali a pokazali zajmcam tu techniku. Za znowa su dalšne zarědowanja w Górnej a Dolnej Łužycy planowane. Nastaś dej digitalny archiw za dokumentěrowanje serbskeje drastwy, kenž jo teke wótwórjone za wšakorake dalej wjedujuce nałožowanja. Diana Šejcowa jo se to woglědała.

"Dajśo nam woplěwaś cowanja - jadnučka realita w toś tom iluzoriskem swěśe". Słowa kaž móst mjazy literaturu a wuměłstwom. A wóni pśidu wót ukrainskego wuměłca Andrija Sharana. Jomu jo pósćona aktualna wósebna wustaijeńca w Serbskem muzeju w Budyšynje. Na wótwórjenju jo se wobźěliła naša awtorka Yuliia Hryshyna. Powěda Diana Šejcowa.

Wót lěta 1983 jo se w Dešnje z jadnorazneje domowniskeje śpy wuwijał jaden z nejwuznamnjejšych serbskich muzejow Dolneje Łužyce. Dopokazujo to pśedewšym stawnje stupajuca licba woglědarjow. Teke łoni, w lěśe 2023, jo woglědało do Dešna wušej 10.000 gósći.
Druge muzeje, tejerownosći institucionelnje spěchowane pśez wokrejs Sprjewja-Nysa, dojśpiju w nejwušem paźe połojcu woglědarjow: Wjelcej 5.500, Picnjo 5.400, Wokrejsny muzej Grodk 5.300. Wjele mjenjej jo było w Gubinje – 1.800, w Błobošojcach 264, abo Drjowku 1.500.
Weto śěgnjo se amt Bórkowy ze spěchowanja slědk a co wše kosty pśewóstajiś gmejnje Dešno.

14. LIET International na Korsiku
Jazz duo Ledazzo jo zastupował Serbow na mjazynarodnem muzikowem wuběźowanju za mjeńšynowe rečy. Gregor Kliem rozpšawja wót ewenta, kenž jo pódla mytow bitował jadnoraznu wuměnu a zgromadnosć.

Až do 15. decembra jo móžne wuzwólowanje za mjaztym južo 7. Radu za nastupnosći Serbow pśi krajnem sejmje Bramborska. Wó co jo se Serbska rada w slědnych lětach procowała, co jo dojśpiła, co su jeje cłonki pśiwuknuli? To jo se Marja Elikowska-Winklerowa pšašała. Wótegronijotej něntejšny cłonk rady Wiliam Janhoefer a jeje pśedsedaŕka Kathrin Šwjelina.

Styrirožkate wócy su mógali lubowarje filmow zachadny tyźeń dostaś, tak wjele filmow jo dało na festiwalu pódzajtšnoeuropskego filma w Chóśebuzu. Mjazy nimi jo teke nejnowšy film za naš telewizijny magacin "Łužyca" tam swóju premjeru swěśił: "Serbska utopija 2". Gaž njejsćo zachadnu sobotu w kinje byli, maśo 16. nowembra wót zeger 13.35 móžnosć, se jen ceło spódobnje wót doma woglědaś - w rbb telewiziji na bramborskem kanalu abo pó tym w mediatece. Diana Šejcowa Was pśepšosyjo.

Nowa Rada za nastupnosći Serbow pśi krajnem sejmje dej se wuzwólowaś. Jo to nejwušy politiski gremium Serbow. Aby wólarki a wólarje wěźeli, chto su kandidatki a kandidaty, jo Domowina cora wjacor pśepšosyła wšych zajmcow na prědny wólbny forum do Serbskego doma how w měsće. Naša reportaŕka Anja Kochojc-Šwarcowa jo była pódla.

Slědny stwórtk su serbšćinarje a serbšćinaŕki zakładnych šulow Bramborskeje dožywili na Dolnoserbskem gymnaziju wósebny wjerašk. Pśewjadło jo se prědna olympiada dolnoserbskeje rěcy za stwórty lětnik. Naša reportaŕka Marja Elikowska-Winklerowa powěźijo, co jo tam dožywiła a zgóńiła.

Wěsćo wy, až du źiśi witśe w Górnej Łužycy - mimo Radworja - pó jsy? Tam spiwaju pśi źurjach spiw swětego Mjertyna a krydnu słodkosći. Ale to jo akle witśe. Nejpjerwjej pśiźo to, což jo se w slědnem mjasecu we Górnej Łužycy stało. Wuglěda, ak stej Fabian a Jan skóro jano na jubileumach byłej - našej Kukojskej kukawje...

Znjaso Dolnosertbski gymnazium wěcej wuknikow a kak se to wustatkujo na serbski profil teje šule - wót wobradowanja kubłańskego wuběrka rozpšawijo Marion Stenselowa.

Swóju rěc a kulturu zaprěwaś pód śišćom a šikanami wětšyny. To jo něco, což njejsu jano Serby w swójej historiji dožywili. Bólecy kapitel samiskeje historije jo źinsa wiźeś na Filmowem Festiwalu w Chóśebuzu. Gregor Kliem rozpšawijo wó filmje “Je’vida”.

Pód motom “Strusack błośańskich kwětkow” – teke titel zběrki poezije Miny Witkojc z lěta 1934 – su zajmce dožywili pětk wótpołdnja w měsćańskem Serbskem domje gnujuce muzikaliske cytanje jeje twóŕbow. Wětšy źěl muzikaliskego cytanja jo był wobrubjony z kompozicijami, mjazy prapremjerami, serbskego komponista Jana Cyža. Su teke zazněli melodije z pjera Miny Witkojc we jogo wobźěłanju.
Wušej togo su byli słyšaś twóŕby Bjarnata Krawca, Pawoła Nagla a Bernda Weinreicha. Grał jo smyckaŕski kwartet Armonia.
Cytałej stej Christiana Piniekowa a Martina Golašojc. Nimski w pśełožku Elke Nagloweje.
Marja Elikowska-Winklerowa jo woglědała na toś to zarědowanje we ramiku 50. Muzikoweje nazymy Chóśebuz.

Drogujośo Wy raźi? Maśo zajm za eksotiske krajiny a druge kultury? Take jězby do dali pak mógu wótergi bejnje wobśěžne byś a štrapacěruju pjenjezny měšk. Toś comy Wam něnto pórucyś wulět do Zagrodow swěta w Barlinju-Marzahn. How móžoš wótpócywaś, póžywaś rědnosć pśirody a dožywiś swětowu kulturu. Martina Golašojc Was pśepšosyjo.

Nawłos źinsa pśed 90 lětami jo se naroźiła Johanna Pontowa. Wóna jo znata našym pśisłucharjam, dokulaž cesćej jo słyšaś we wšakich pśinoskach a wósebnje w rěźe "Naša serbska rěc", źož rada z drugimi wejsanarjami rědne serbske słowka a gronka rozkładujo. Ku góźbje jeje narodnego dnja Marja Elikowska-Winklerowa se z njeju wó jeje žywjenju rozgranja.

Wjas Strjažow jo se wusoko pócesćiło: We wokrejsnem wuběźowanju "Naša wjas ma pśichod" 2024 jo se wudobyła prědne městno. We tej jsy wšykne generacije wusko gromadu źěłaju, mjazy drugim dla togo su dobyli a dokulaž glědaju na woplěwanje serbskich tradicijow. Anja Kochojc-Šwarcowa jo była w Strjažowje a jo z wótpowědnymi luźimi powědała, ale teke ze Serbowku z Dešna, ako jo wjelgin zwězana ze Strjažojskimi a jich samo wobźiwujo.

Nowa rada za nastupnosći Serbow w Bramborskej dej se wuzwóliś. Až do źinsajšnego pśiwzejo wólbny wuběrk naraźenja kandidatow. Co to konkretnje groni, rozkładujo nam pśedsedaŕka wólbnego wuběrka Margit Neugebauer.
Witśe jo wam kazane na zjawne pósejźenje do Serbskego doma how w Chóśebuzu, wótpołdnja zeger 17.00. Wšykne su wutšobnje pśepšosone. Pó witśejšem pósejźenju budu kandidatki a kandidaty znate, pón zachopiju głosowańske liściki pśigótowaś, ako pón wót pśiducego tyźenja južo dostanjośo. How namakaśo wólbne pódłožki/Wahlunterlagen

Naš kolumnist a awtor Bernd Pittkunings jo se zasej mysli gótował ku wšakim temam serbskego žywjenja. Tenraz powěda wó wšakorakosći a jadnoraznosći serbskeje muziki - "kupki zabytych w mórju kultury jadnotneje brambody"...

Město Chóśebuz ma prědk wót pśiducego šulskego lěta hyšći wěcej wuknicow a wuknikow pśiwześ do Dolnoserbskego gymnaziuma. W kuždem lětniku co zastojnstwo pśidatnu rědownju zarědowaś. To su pśi měsće rozsuźili pó prognozowem licenju šulskego amta a kraja, kak wjele źiśi pó jich měnjenju pomina sebje městno w gymnaziju. To jo, se wě, wubuźiło mócnu kritiku wót wšakich bokow: wót šule sameje – ceptaŕje něnto južo njedosegaju - a teke wót boka starjejšych. Jich powědaŕ w starjejšyńskem zastupnistwje jo Heiko Kozel, z nim jo se Gregor Kliem rozgranjał. A Heiko Kozel pomjenijo ned prědny argument:

Pěś městnow ma Serbska rada w Bramborskej. To groni, až buźo to lětosa pšawe wójowanje, dokulaž dajo tuchylu južo nanejmjenjej 10 kandidatow. Sedym wót nich su se cora na wurědnem pósejźenju domowinskeje župy Dolna Łužyca pśedstajili.

Marja Elikowska-Winklerowa jo sebje pětk woglědała inscenaciju Serbskego ludowego ansambla pód titelom "Wulicowanja wó wóźe" na Komornem jawišću w měsće a zezběrała zaśišće z pśedstajenja a měnjenja publikuma. Inspiraciju za pśedstajenje jo dostał intendant SLA Tomaš Kreibich-Nawka pśed dwěma lětoma, ako jo pśecytał kniglicki Jurija Brězana wó wóźe, jo jej pśeraźił.

Myto Domowiny źo teke do Drjowka: Dr. Michał Hajdan z Drjowka jo jaden wót styrich lětosnych nosarjow myta Domowiny. Iniciěrował a wušej 25 lět statkował we Serbskem wuběŕku Sprjewja-Nysa, jadnučkem komunalnem wuběŕku, ako jo jano za serbske nastupnosći. Pódla njogo stej teke dwa dalšnej Serba z Dolneje Łužyce se zasłužyłej chwalbu kšywowego zwězka: Juro Gera ze Žylowa a Peter Löffler ze Žylowka stej dostałej cesne znamuško. Ines Neumanojc wě wěcej.

Naš mjenjowědnik, dr. Kito Kśižank wót Serbskego instituta, jo se ako južo slědny raz, tak teke tenraz, wupytał serbske mě wjaski, kótarež njelaže we aktualnem serbskem sedleńskem rumje. Wóno ma pak zajmny póchad. Změšow jo źěl města Kalawa we wokrejsu Górne Błota-Łužyca w pódpołdnjowej Bramborskej.
Gaž cośo wěźeś, wót źo pśiźo Wašo mě abo mě Wašeje jsy, pón pišćo nam abo zawołajśo.

Zgromadny europski ramik reference se zaběra z pógódnośenim wobkněženja jadneje cuzeje rěcy. Cil togo zgromadnego certifikata jo, až móžoš te zamóžnosći we wšakich rěcach mjaz sobu pśirownowaś. Pó tom pśikłaźe južo wjele lět źěłatej Rěcny centrum Witaj a Sorabistika w Lipsku za dolnoserbsku a górnoserbsku rěc. Kužde lěto pśewjeźotej w Chóśebuzu zgromadnje pisne a wustne pśespytowanja. Certifikacija zamóžnosćow dolnoserbskeje rěcy namakajo pśecej wěcej zajmcow. Smy kśěli zgóniś, chto se za to zajmujo.

Wósebny ramik za wósebny jubilej jo to był: 40. dolnoserbska Schadowanka jo pśiwabiła sobotu wjacor jadnab 100 gósći do Bramborskego krajnego muzeja za moderne wuměłstwo w Chóśebuzu. Zmakanje absolwentow gymnaziuma jo zachadne lěto w pisanem dwórnišću było, do togo dłujki cas w gymnaziumje samem a w prědnych lětach we wšakorakich gósćeńcach regiona. Lěc jo swětosny ramik w muzeumje Dieselkraftwerk ten pšawy był, to rozpšawijo naša redaktorka Diana Šejcowa.

Glědamy zasej do Górneje Łužyce. Se wě, až jo něnto w nazymje wjele koncertow w Serbach. Ale teke Dolne Bojanovice na Morawje a italske město Rom grajotej rolu w pśinosku Fabiana Kaulfürsta a Jana Rjedy. Pšosym, Wej kukojskej kukawje....

Serbski žnjowny swěźeń město bayerskego oktoberskego swěźeńja, abo zwězanje wobeju woblubowaneju tradicijowu, to jo dało zachadny pětk prědny raz. Módrośišć we wjele wariantach jo był wiźeś na prědnych žnjownych rejach we Wórjejcach. Tam su pó dłujkem casu zasej raz wósebnje glědali na serbske tradicije. Diana Šejcowa jo była z mikrofonom pódla.
Teke wu nas nose źeń a wěcej na oktoberskich swěźeńjach nic wěcej dirndl, ale serbsku drastwu abo organizěruju serbsku kjarmušu. Na taku sćo do Hochoze pśepšosone: 26. oktobra móžośo tam na drastwinej kjarmušy w serbskej drastwje rušowaś.

Nic raz ga mjasec wěcej, pón jo město Chóśebuz zasej wobswětlony w módrem swětle. To móžo jano jadno groniś: Chóśebuski filmowy festiwal zasej buźo. Co ta za Serbow wažna sekcija "Heimat.Domownja.Domizna" lětosa na 34. wudaśu festiwala bitujo, do togo ma naš Serbski program ekskluziwny doglěd. Gregor Kliem wě wěcej.

34 lět stej pódzajtšna a pódwjacorna Nimska zasej jaden kraj: Zwězkowa republika Nimska. Nimsku demokratisku republiku jo wětšyna jich wobydlaŕjow wótpórała. A to pśez měrnu rewoluciju. To groni, až stej wobej źěla zasej cełk, ma se źěkowaś skobodnym luźam wót how, z pódzajtšnego źěla. Ako se zda, mamy wósebnu antenu za to, gaž něco zewšym pó našych pśedstajenjach wó demokratiji njepasujo, abo? Smy my taki lud, ako nas w medijach stawnje pśedstajiju? Wó wšom tom słyšyśo komentaŕ wót šefredaktorki Nowego Casnika Katalin Porackojc.

Južo wušej 20 lět pśewjedu na iniciatiwu Domowiny župa Dolna Łužyca na zakóńcenje swěźenjow łapanja kokota tak pomjenjony superkokot. Za tym ako se w jadnotliwych jsach wuzwóliju prědny, drugi, tśeśi kral, wuběguju se pótom na kóńcu žnjownych swěźenjow te prědne krale mjaz sobu. Sobotu jo był superkokot w Dešnje, 20 rejtarjow ze wšakich jsow Dolneje Łužyce jo se nastupiło. How naša rozpšawa a někotare fotowe impresije.
fotowe impresije/Fotostrecke

Dypkownje z nazymu jo wujšła w Ludowem nakładnistwje woblubowany kalendaŕ "Pratyja 2025". Jeje titelna wjas su tenraz Njabožkojce/Długi, dla togo jo było pśedstajenje kniglickow w zjawnosći teke w tej wjasce a to na Michelbergskej farmje. Wěcej wó prezentaciji Pratyje zgónijośo w našom rozgronje z Martinu Golašojc, redaktorku Pratyje.

Europejski źeń rěcow na źinsajšnem 26. septemberje jo była iniciatiwa Europejskeje rady, wót lěta 2001 se wón wóswěśijo. Cil togo dnja jo pśinosowaś cesćenju gódnoty wšyknych rěcow a kulturow. To ma teke pedagogisku mysl, Europejarjam deje se wuwědobniś lěpšyny znaśa rěcow. Słyšyśo how komentar našogo awtora Sebastiana Elikowski-Winklera k dnju.

Spiwaŕka, tekstaŕka spiwow, muzikaŕka a producentka - wšo to zjadnośijo wujšpurne, młode źowćo z Ukrainy: Tatjana Kozhukharenko, kótaraž jo tuchylu w Chóśebuzu žywa. Pód wuměłcowym mjenim TANKATAKA spiwa na lokalnych festiwalach a prezentěrujo Ukrainu aktiwnje w Nimskej. Yuliia Hryshyna jo powědała z Tatjanu pla jadnogo z wustupow TANKATAKA w Chóśebuzu.